Dzieciństwo i lata wadowickie

 

            Jan Paweł II urodził się 18 maja 1920 roku jako syn Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich. Jego rodzice nie byli ludźmi zamożnymi. Żyli skromnie, ale bardzo pobożnie. Został ochrzczony 20 czerwca w parafialnym Kościele przy wadowickim rynku i otrzymał dwa imiona: Karol Józef.

 

Dla przyszłego papieża pierwszym wzorem wiary była przede wszystkim rodzina, pierwszym źródłem wiedzy i kultury – wadowicka szkoła. Naukę rozpoczął w czteroklasowej Szkole Powszechnej w 1926 roku. Kontynuował ją w Państwowym Gimnazjum imienia Marcina Wadowity.

 

Nie były to dla młodego Karola lata beztroskie. Cieniem położyło się na nie rodzinne nieszczęście. Najpierw, w 1929 roku (kiedy miał dziewięć lat), zmarła matka – Emilia. Trzy lata później w rodzinie Wojtyłów odbył się kolejny pogrzeb – w grudniu 1932 roku zmarł Edmund, brat Karola, który zaraził się szkarlatyną od jednego z pacjentów. Wojtyłowie mieli jeszcze jedno dziecko – Olgę, która zmarła 16 godzin po urodzeniu 7 lipca 1916 roku.

 

Ojciec Karola przeszedł na emeryturę, by więcej czasu poświęcić swojemu synowi. Był niezwykle pobożny i wymagający w stosunku do siebie i do syna. Razem z nim czytał Pismo Święte, uczył go odmawiać różaniec, prowadził na pierwsze pielgrzymki – do pobliskiej Kalwarii Zebrzydowskiej oraz do Częstochowy. Razem uczyli się przyjmować surowe, dotykające ich rodzinę wyroki Opatrzności.

 

Ojciec uczył także Karola języka niemieckiego, wprowadzał w arkana polskiej historii i kanon narodowej, zwłaszcza romantycznej, literatury. Rodzic był dla przyszłego papieża największym wychowawcą i zarazem przyjacielem.

 

W dzieciństwie nazywano Karola najczęściej zdrobnieniem imienia – Lolek. Uczył się bardzo dobrze i był wyróżniającym się uczniem. Ze szczególnym zamiłowaniem uczył się religii i języka polskiego. Owe zamiłowanie wykazywał na deskach szkolnego teatru i na scenie w Domu Katolickim. Był obdarzony pięknym głosem, znakomitą pamięcią, bardzo dobrą dykcją, był głęboko myślący i wrażliwy – to wszystko predestynowało go do aktorstwa.

 

Oprócz artystycznych zamiłowań Karola pociągał także sport. W klasowej drużynie piłki nożnej grał zwykle na bramce. Zimą przypinał często narty, uprawiał turystykę górską po  okolicznych szczytach Beskidu Małego i Żywieckiego. To była jego „mała ojczyzna”.

 

 

Studia w Krakowie i okupacja

 

Po zdaniu matury Karol stanął wobec wyrazistego wyboru: literatura, teatr lub kapłaństwo. Wybrał literaturę i rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

 

Razem z ojcem zamieszkał wtedy w krakowskim  domu swojego wuja przy ulicy Tynieckiej 10. Już po kilku tygodniach studiów dał się poznać na uczelni jako młody poeta i żywo interesujący się literaturą członek Koła Polonistycznego. Na pierwszym roku studiów powstały pierwsze jego dojrzalsze wiersze. Przez cały czas był pochłonięty teatrem.

 

Jego aktywna działalność została przerwana przez wybuch II Wojny Światowej 1 września 1939 roku. Dla całego pokolenia Karola Wojtyły było to doświadczenie najbardziej dramatyczne. Z klasy maturalnej Karola w czasie wojny zginęło w walce dziesięcioro kolegów.

 

Podobnie jak setki tysięcy innych Polaków, Karol z ojcem ruszyli pieszo na wschód w odruchu ucieczki przed ofensywą niemiecką, ale musieli wrócić do Krakowa, ponieważ 17 września na Polskę uderzył Związek Sowiecki. Aby uniknąć wywózki na roboty do III Rzeszy, Karol musiał podjąć pracę fizyczną najpierw w kamieniołomie w Zakrzówku, a potem w fabryce oczyszczalni wody „Solvay” w Borku Fałęckim w Krakowie.

 

W lutym 1940 roku w krakowskim kościele pod wezwaniem świętego Stanisława Kostki poznał Jana Tyranowskiego, który prowadził dla młodzieży męskiej Koło Wiedzy Religijnej. Uczestniczący w nim młodzieniec poznał wówczas i po raz pierwszy czytał pisma świętego Jana od Krzyża. W ten sposób w przyszłym papieżu na nowo zrodziło się jeszcze silniejsze powołanie do kapłaństwa.

 

            18 lutego 1941 roku po długiej chorobie zmarł jego ojciec. Karol został sierotą, bez rodziców i rodzeństwa. Osamotniony instynktownie szukał rodzinnego ciepła i przyjaźni wśród innych ludzi. W tajemnicy przed okupantem jesienią tego samego roku założył wraz z przyjaciółmi Teatr Rapsodyczny, który swoje pierwsze przedstawienie wystawił 1 listopada 1941 roku. Rozstanie z teatrem nastąpiło niespodziewanie w 1942 roku, kiedy Karol postanowił studiować teologię i wstąpił do tajnego Seminarium Duchownego w Krakowie.

 

            Był to również okres rozwoju literackiego Karola Wojtyły. Pierwszy zbiór wierszy pt. „Renesansowy psałterz” powstał jeszcze w 1939 roku i jest wyrazem hołdu dla wielkiej tradycji. W marcu 1946 roku ukończył poemat pt. „Pieśń o Bogu ukrytym”, nawiązującym twórczo do myśli świętego Jana od Krzyża.

 

 

Kapłaństwo

 

1 listopada 1946 roku w Kaplicy w Pałacu Arcybiskupów Krakowskich kardynał Adam Stefan Sapieha wyświęcił Karola Wojtyłę na księdza. Dzień później, 2 listopada, jako neoprezbiter odprawił Mszę prymicyjną w Krypcie świętego Leonarda w katedrze na Wawelu. Dwa tygodnie później, 15 listopada, poprzez Paryż wyjechał do Rzymu na dalsze studia teologiczne. W czerwcu 1948 roku obronił pracę i otrzymał stopień naukowy doktora.

 

Po powrocie z Rzymu, w lipcu 1948 roku został skierowany do pracy w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Niegowici, niedaleko Gdowa. Tam spełniał zadania wikariusza i katechety: uczył religii, organizował Żywy Różaniec, animował Kółko Dramatyczne oraz wykonywał codzienne posługi w parafii. Wolny czas starał się spędzać z młodzieżą na łonie natury.

 

            W sierpniu 1949 roku został przeniesiony do parafii świętego Floriana na krakowskim Kleparzu. Nadal wyprawiał się na wycieczki z młodzieżą i studentami. Aby zmylić ówczesną milicję, podczas wypraw zdejmował sutannę i pozwolił, by nazywano go „wujkiem”. Ponadto organizował rekolekcje, konferencje duchowne, a także wspólne studiowanie teologii świętego Tomasza z Akwinu.

           

            Karol Wojtyła jako ksiądz wykładał m.in. w seminariach diecezji krakowskiej, katowickiej i częstochowskiej, które znajdowały się w Krakowie, oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Problematyka jego zajęć obejmowała głównie teologię moralną i etykę małżeńską, ale też szeroko pojętą historię filozofii.

 

 

Lata biskupie oraz kardynalne

 

            4 lipca 1958 roku został mianowany biskupem pomocniczym Archidiecezji Krakowskiej. Jego konsekracji biskupiej dokonał 28 września 1958 roku w katedrze na Wawelu arcybiskup Eugeniusz Baziak – ówczesny Metropolita Krakowski i Lwowski. Jako biskup przyjął, zgodnie z obowiązującym obyczajem, hasło przewodnie swojej posługi skierowane do Maryi, Matki Chrystusa, a brzmiało ono: „Totus Tuus” (z języka łacińskiego: „Cały Twój”).

 

Karol Wojtyła nadal systematycznie wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1960 roku zostało wydane studium o etyce małżeńskiej pt. „Miłość i odpowiedzialność”. Wciąż wiele pisał i publikował swoje wiersze i dramaty. Wśród nich na uwagę zasługuje utwór poświęcony rozważaniu sakramentu małżeństwa: „Przed sklepem jubilera”, a także dramat pt. „Brat naszego Boga”.

 

W 1962 roku został krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Na okres biskupstwa Karola Wojtyły przypadły także obrady II Soboru Watykańskiego (1962-1965), w których aktywnie uczestniczył.

 

13 stycznia 1964 roku mianowano go Arcybiskupem Metropolitą Krakowskim, a ingres (czyli uroczyste objęcie władzy nad diecezją) odbył się w katedrze wawelskiej w dniu 8 marca tegoż roku. Jako biskup Archidiecezji Krakowskiej wizytował parafie i odwiedzał klasztory. W następnym roku otworzył proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej. Spotykał się z inteligencją krakowską, szczególnie ze środowiskiem naukowym oraz artystycznym. Ponadto jeździł na Podhale i w Tatry.

 

Karol Wojtyła był przez wiele lat zaangażowany w sprawy Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (późniejszy Papieski Wydział Teologiczny, następnie Papieska Akademia Teologiczna, a obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II) w Krakowie. Stał się znanym poza Polską autorytetem. Obok Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego, był najważniejszą postacią Episkopatu Polski. Z „Prymasem Tysiąclecia” (jak nazywał kardynała Wyszyńskiego) ściśle współpracował, okazując szacunek dla jego doświadczenia i mądrości.

 

            W październiku 1978 roku wyjechał do Rzymu na drugie już w tym roku konklawe zwołane po niespodziewanej śmierci papieża Jana Pawła I. 16 października, w ósmym głosowaniu, kardynał Karol Wojtyła został wybrany na Widzialną Głowę Kościoła i przybrał imię Jana Pawła II. Mając 58 lat, został pierwszym papieżem z Polski, jak również pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu niebędącym Włochem. Wynik wyboru ogłoszono o godzinie 18:44.

 

 

 

 

Pontyfikat

 

            Formalna inauguracja pontyfikatu miała miejsce podczas Mszy świętej na Placu świętego Piotra w Rzymie 22 października 1978 roku. W kazaniu wygłoszonym podczas tej uroczystości zawarł pierwszy apel do Kościoła na całym świecie, jego swoiste motto: „Nie lękajcie się. Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi”. Jan Paweł II całkowicie zawierzył się Matce Bożej, nadal pozostając przy dewizie: „Totus Tuus”.

 

            Zewnętrznym przejawem pontyfikatu papieża stał się jego pielgrzymi charakter, dlatego też z tego powodu nazwano go potem „Papieżem-Pielgrzymem”. Żaden biskup Rzymu przed nim nie podróżował tak często po świecie i nie spotykał się bezpośrednio z tyloma milionami wiernych. W ciągu całego swojego pontyfikatu odbył 104 zagraniczne podróże, odwiedzając wszystkie zamieszkane kontynenty. Mimo wielu zabiegów nie udało mu się jednak odbyć pielgrzymki do Rosji.

 

            13 maja 1981 roku podczas audiencji generalnej na Placu świętego Piotra w Rzymie o godzinie 17:19 Jan Paweł II został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Alego Ağcę. Ochrona przewiozła go do kliniki Gemelli, gdzie odbyła się sześciogodzinna operacja. Papież wierzył, że swoje ocalenie zawdzięczał przede wszystkim Matce Bożej, wyrażając to słowami: „Jedna ręka strzelała, a inna kierowała kulę”. Zamach miał miejsce w rocznicę pierwszego objawienia Maryi w Fatimie w 1917 roku.

 

            Jan Paweł II spędził na rehabilitacji w szpitalu 22 dni. Potem wielokrotnie cierpiał z powodu różnorodnych dolegliwości, będących następstwem postrzału, ale nigdy nie ukrywał swoich niedomagań, ukazując całemu światu oblicze zwykłego człowieka. Dokładnie rok później papież udał się do Fatimy, by podziękować Niepokalanemu Sercu Maryi za uratowanie go od śmierci. Został wówczas zaatakowany bagnetem przez Juana Maríę Fernándeza y Krohn, lecz nie odniósł poważnych obrażeń.

 

            13 grudnia 1981 roku prezes Rady Ministrów Wojciech Jaruzelski wprowadził w Polsce stan wojenny, co doprowadziło do wielu represji w kraju, szczególnie wobec członków Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (NSZZ „Solidarność”), z którym papież sympatyzował. W tym okresie Jan Paweł II bardzo często prowadził prywatne rozmowy z władzami polskimi i radzieckimi.

 

            Papież bardzo kochał młodzież, chętnie spotykał się z młodymi ludźmi i poświęcał im dużo uwagi. Rok 1985 Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) ogłosiła Międzynarodowym Rokiem Młodzieży. Na spotkanie w Rzymie 31 marca 1985 roku Jan Paweł II napisał list apostolski na temat roli młodości jako okresu szczególnego kształtowania drogi życia („Dilecti Amici” – „Drodzy Przyjaciele”). 20 grudnia tegoż roku zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego spotkania organizowanego w różnych miejscach świata (jedno z nich odbyło się również w Polsce, w Częstochowie w 1991 roku). Dzięki tym wydarzeniom Jan Paweł II spotykał się z młodzieżą, a także propagował oraz nauczał o cywilizacji miłości.

 

            Z punktu widzenia religijnego i ekumenicznego przełomowy okazał się 1986 rok. 27 października papież, wspólnie z przywódcami wielkich religii, modlił się w Asyżu o pokój na świecie. Jan Paweł II był również pierwszą Głową Kościoła Katolickiego, który odwiedził synagogę, a miało to miejsce w Rzymie.

 

            Zdaniem historyków, popierając ideę niezależnych, wolnych związków zawodowych, papież przyczynił się do upadku systemów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Zapoczątkowały to wydarzenia w Polsce z 1989 roku. Podczas pielgrzymki do Ojczyzny Jan Paweł II ostrzegał wówczas Polaków przed nadużywaniem wolności. Ogół przemian politycznych do 1991 roku spowodował odsunięcie partii komunistycznych od władzy w państwach znajdujących się do owej chwili w strefie wpływów ZSRR.

 

            Pod koniec lat 80-tych papież zreformował Kurię Rzymską, a w 1992 roku wydał nowy Katechizm Kościoła Katolickiego. Cała dekada lat 90-tych była naznaczona licznymi pielgrzymkami. Jednak z powodu operacji stawu biodrowego w 1994 roku Jan Paweł II musiał ograniczyć swoją działalność misyjną. Również w tym czasie papież podjął usilne starania o pokój na świecie – zwłaszcza w ogarniętych wojnami domowymi państwach afrykańskich oraz na Bałkanach. Niestety, niektóre jego działania pozostawały bez żadnej odpowiedzi.

 

            W 1992 roku u Jana Pawła II zdiagnozowano postępującą chorobę Parkinsona. W lipcu tegoż roku przeszedł operację w celu usunięcia guza nowotworowego na jelicie grubym. Jego długoletnie zmagania z chorobą i ze starością były osobistym przykładem głoszonych przez niego poglądów, w których podkreślał godność ludzkiego cierpienia i odnosił je do męki Jezusa Chrystusa. 13 maja 1992 roku papież, w 11-stą rocznicę zamachu, ustanowił Światowy Dzień Chorego.

 

            Od początku objęcia Stolicy Apostolskiej planem papieża było wprowadzić Kościół w nowe tysiąclecie. Z okazji 2000 roku ogłosił obchody Roku Jubileuszowego. Fakt ten poprzedził jedne z ważniejszych wydarzeń pontyfikatu pod względem dialogu z innymi religiami. W marcu 2000 roku Jan Paweł II odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej. W jej trakcie odwiedził m.in. Instytut Jad Waszem poświęcony ofiarom Holocaustu, a także modlił się przy Ścianie Płaczu w Jerozolimie.

 

            Pomimo utraty sił i zdrowia pracował tak jak zawsze, nie zważając na słabość i coraz większe dolegliwości. Nawet kiedy znalazł się w szpitalu, podpisywał dokumenty, przyjmował gości, a czasami odzywał się do zgromadzonych ludzi z okna kliniki. W ostatnich latach swojego pontyfikatu Jan Paweł II musiał jednak ograniczyć swoją aktywność ze względu na pogarszający się stan zdrowia. Postępująca choroba Parkinsona oraz przebyte w latach 90-tych operacje znacznie nadszarpnęły kondycję papieża i zmusiły go do zmniejszenia ilości pielgrzymek, lecz nigdy nie rozważał możliwości rezygnacji z przewodzenia Kościołem Chrystusowym. Od 2003 roku jego stan nie pozwolił mu już poruszać się w pozycji stojącej, dlatego pokazywał się publicznie wyłącznie siedząc. Potem przyszedł też i czas, gdy nie mógł się odezwać, więc tylko podnosił rękę i znakiem krzyża błogosławił Miastu i Światu.

 

            Gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia rozpoczęło się 1 lutego 2005 roku. Przez ostatnie dwa miesiące życia Jan Paweł II wiele dni spędził w szpitalu. W czwartek, 31 marca, tuż po godzinie jedenastej, gdy papież udał się do swojej prywatnej kaplicy, wystąpiły u niego silne dreszcze i wysoka gorączka. Był to początek wstrząsu septycznego połączonego z zapaścią sercowo-naczyniową. Wiedział, że nadchodził czas przejścia do nowego życia. Nie zgodził się na ponowne przewiezienie do szpitala. Chciał umierać w Watykanie – jak od wieków umierali papieże. Tymczasem dziesiątki tysięcy wiernych gromadziły się pod oknami papieskich apartamentów. Gdy powiedziano Ojcu Świętemu, że przyszła młodzież, z największym wysiłkiem powiedział: „Szukałem was. Teraz wy przyszliście do mnie. Dziękuję wam za to”.

 

2 kwietnia, w dniu śmierci, o godzinie 7:30 zaczął tracić przytomność. Około godziny 15:30 bardzo słabym głosem powiedział: „Pozwólcie mi iść do domu Ojca”, a przed samą śmiercią wyrzekł: „Amen”. Następnie około godziny dziewiętnastej wszedł w stan śpiączki, a monitor wykazywał postępujący zanik funkcji życiowych. Osobisty lekarz papieski, Renato Buzzonetti, stwierdził śmierć Jana Pawła II o godzinie 21:37 czasu miejscowego. Zmarł po zakończeniu Apelu Jasnogórskiego, w pierwszą sobotę miesiąca i wigilię Święta Miłosierdzia Bożego, które sam ustanowił w 2000 roku. W ciągu ostatnich dwóch dni życia nieustannie towarzyszyli mu wierni z całego świata, śledząc na bieżąco wiadomości dochodzące z Watykanu oraz trwając na modlitwie w jego intencji.

 

Był 264 następcą świętego Piotra. Podczas swojego pontyfikatu Jan Paweł II beatyfikował i kanonizował o wiele więcej osób niż jakikolwiek poprzedni papież. Łącznie ogłosił błogosławionymi 1338 ludzi, a świętymi – 482 osoby podczas 51 uroczystości.

W czasie swojej posługi papież wydawał różne dokumenty. Najważniejsze i podstawowe z nich to encykliki. Jan Paweł II pisał je po polsku, jednak oficjalny charakter miała zawsze wersja łacińska tekstu, która służyła do dalszych przekładów na języki nowożytne. Papież wydał 14 encyklik, napisał 42 listy apostolskie, ogłosił 14 adhortacji apostolskich oraz 12 Konstytucji apostolskich.

Jak już wspomniano wcześniej, odbył 104 pielgrzymki, podróżując do wielu miejsc, których nigdy przedtem nie odwiedził żaden papież. Najwięcej razy odwiedził m.in. Polskę (8 razy), USA (7 razy), Francję (7 razy) oraz zasłynął spotkaniami z młodzieżą na Światowych Dniach Młodzieży (9 razy). Jego podróże apostolskie do Ojczyzny odbyły się:

·        I Pielgrzymka (2-10 czerwca 1979),

·        II Pielgrzymka (16-23 czerwca 1983),

·        III Pielgrzymka (8-14 czerwca 1987),

·        IV Pielgrzymka (1-9 czerwca, 13-16 sierpnia 1991),

·        V Pielgrzymka (22 maja 1995),

·        VI Pielgrzymka (31 maja-10 czerwca 1997),

·        VII Pielgrzymka (5-17 czerwca 1999),

·        VIII Pielgrzymka (16-19 sierpnia 2002).

Był papieżem przez 26 i pół roku, czyli przez 9666 dni. Długość jego pontyfikatu podkreśla także kontrast z papiestwem jego poprzednika, Jana Pawła I, który był biskupem Rzymu jedynie przez 33 dni. Osobistym sekretarzem Jana Pawła II przez cały pontyfikat był Stanisław Dziwisz (od 2005 roku arcybiskup Metropolita Krakowski), natomiast jego drugim osobistym sekretarzem był Mieczysław Mokrzycki (od 2008 roku arcybiskup Metropolita Lwowski).

 

 

Uroczystości pogrzebowe

 

Rada Ministrów uchwałą z 3 kwietnia 2005 roku wprowadziła żałobę narodową na terytorium Polski od dnia ogłoszenia do dnia pogrzebu. Ponadto zwróciła się z apelem „do wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, władz państwowych, samorządowych, organizacji społecznych i zawodowych, innych podmiotów i instytucji oraz organizatorów imprez masowych o zachowanie żałoby narodowej i wspólne uczczenie pamięci Jego Świątobliwości Papieża Jana Pawła II”.

 

Po śmierci papieża zaczęto dodawać mu przydomek, nazywając go Janem Pawłem Wielkim. Tylko trzech biskupów Rzymu w historii Kościoła nosiło taki przydomek: Leon I, Mikołaj I oraz Grzegorz I. Przydomek ten pojawił się po raz pierwszy w homilii wygłoszonej przez kardynała Angelo Sodano w czasie żałobnej Mszy świętej na Placu świętego Piotra w niedzielę, 3 kwietnia 2005 roku (następnego dnia po śmierci Jana Pawła II). Również jego następca, Benedykt XVI, który został wybrany 19 kwietnia 2005 roku, rozpoczął swoje wystąpienie od słów: „Po wielkim papieżu Janie Pawle II...”.

 

Pogrzeb papieża odbył się w piątek, 8 kwietnia 2005 roku i zgromadził w Rzymie około 5 milionów pielgrzymów. Trumnę z prostych desek z drewna cyprysowego (symbolu nieśmiertelności) ustawiono wprost na rozłożonym na bruku Placu świętego Piotra dywanie. Mszy świętej koncelebrowanej przez kilka tysięcy kardynałów, arcybiskupów, biskupów i patriarchów katolickich Kościołów wschodnich przewodniczył kardynał Joseph Ratzinger (który 11 dni później został następcą zmarłego papieża). Uczestniczyło w niej ponadto 200 prezydentów i premierów, a także przedstawiciele różnych religii światowych, w tym duchowni islamscy i żydowscy. Wielu zgromadzonych na uroczystości ludzi miało ze sobą transparenty z włoskim napisem: „Santo subito” („Święty natychmiast”). W całym Rzymie przed ekranami rozstawionymi w wielu miejscach miasta zgromadziło się 5 milionów ludzi, w tym ok. 1,5 miliona Polaków.

 

Kardynał Joseph Ratzinger podczas homilii wypowiedział znamienne słowa: „Nasz umiłowany Papież stoi obecnie w oknie domu Ojca, spogląda na nas i nam błogosławi. Tak, błogosław nam, Ojcze Święty”.

 

Po Mszy świętej w procesji trumnę z ciałem Jana Pawła II zniesiono do krypty Jana XXIII w Grotach Watykańskich, a następnie złożono ją w drugiej, cynkowej, którą szczelnie zalutowano. Tę z kolei umieszczono w trzeciej, wykonanej z drewna orzechowego. Do niej właśnie włożono również woreczek z medalami wybitymi w czasie pontyfikatu zmarłego papieża oraz umieszczony w ołowianym pojemniku akt zawierający najważniejsze fakty i wydarzenia z okresu jego pontyfikatu. Także ta trumna została opatrzona watykańskimi pieczęciami.

 

Grobowiec Jana Pawła II początkowo był umiejscowiony w krypcie w podziemiach Bazyliki świętego Piotra, w pobliżu punktu, gdzie według tradycji miał znajdować się grobowiec samego świętego Piotra. W tym samym miejscu przez 37 lat (1963-2000), do czasu beatyfikacji pochowany był papież Jan XXIII.

 

 

Proces beatyfikacyjny

 

Już na kwietniowym konklawe kardynałowie zaczęli pisać list to przyszłego papieża z prośbą o otwarcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II. 13 maja 2005 roku Benedykt XVI ogłosił, że zgodził się na odstąpienie od pięcioletniego okresu oczekiwania od śmierci kandydata, jaki jest wymagany przez prawo kanoniczne. Od tego momentu zmarłemu biskupowi Rzymu przysługiwał tytuł Sługi Bożego. 18 maja papieski wikariusz dla diecezji rzymskiej kardynał Camillo Ruini wydał edykt, w którym zachęcał wiernych, aby informowali Watykan o wszystkich wydarzeniach, „które mogą zawierać jakiekolwiek elementy przemawiające na korzyść bądź przeciwko opinii świętości Sługi Bożego”.

 

            Formalnie proces na pierwszym szczeblu diecezjalnym rozpoczął się 28 czerwca 2005 roku w Bazylice na Lateranie, kiedy zaprzysiężono członków Trybunału Beatyfikacyjnego. Postulatorem procesu został polski ksiądz Sławomir Oder. 4 listopada do prac przystąpił tzw. Trybunał Rogatoryjny w Krakowie pod przewodnictwem biskupa Tadeusza Pieronka. Powołano go do zebrania zeznań Polaków, którzy byli świadkami kolejnych etapów życia Karola Wojtyły.

 

            W styczniu 2006 roku postulator procesu ksiądz Oder ujawnił, że wybrano cud potrzebny do dalszych działań beatyfikacyjnych. Wkrótce potem okazało się, iż był to przypadek cudownego uzdrowienia z choroby Parkinsona francuskiej zakonnicy Marie Simon-Pierre Normand. Objawy dotyczyły lewej ręki i nogi. Leczenie, które miało przynieść poprawę, pogorszyło tylko jej stan, który dodatkowo gwałtownie się pogorszył krótko po śmierci Jana Pawła II. Po zapowiedzeniu przeprowadzenia procesu beatyfikacyjnego siostry rozpoczęły całodzienne modlitwy za wstawiennictwem zmarłego papieża. W nocy z 2 na 3 czerwca 2005 roku, a więc dokładnie dwa miesiące po śmierci biskupa Rzymu, drżenie i niedowład kończyn ustąpiły. Neurolog, leczący pacjentkę od lat, stwierdził, że wszystkie objawy choroby wycofały się. W marcu 2006 roku rozpoczęto we Francji osobne postępowanie kanoniczne w sprawie powyższego cudu uzdrowienia. Natomiast dwa miesiące później, w maju, ogłoszono świadectwo siostry Marii Simon-Pierre Normand.

 

            2 kwietnia 2007 roku, w drugą rocznicę śmierci, w Bazylice świętego Jana na Lateranie, w obecności m.in. ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego, odbyła się uroczystość zamknięcia pierwszego, diecezjalnego etapu procesu. Wszystkie zebrane dotąd akta zostały przekazane do watykańskiej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. W maju 2009 roku komisja teologów wydała pozytywną opinię o heroiczności cnót, co potwierdziła głosowaniem komisja kardynałów oraz biskupów Kongregacji w listopadzie tego samego roku. 19 grudnia 2009 roku papież Benedykt XVI podpisał dekret o heroiczności cnót Jana Pawła II.

 

            W listopadzie komisje lekarzy, a w grudniu 2010 roku komisje teologów Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w głosowaniach uznali za cud nagłe ustąpienie choroby Parkinsona u francuskiej zakonnicy. 12 stycznia 2011 roku cud zaaprobowało ostatnie gremium Kongregacji – komisja kardynałów i biskupów. Takie orzeczenie przedstawiono papieżowi, który ma wyłączne prawo decyzji o kościelnym kulcie publicznym Sług Bożych. Dwa dni później, 14 stycznia, Benedykt XVI wyraził zgodę na ogłoszenie dekretu o uznaniu cudu za wstawiennictwem Jana Pawła II, wyznaczając jednocześnie jego beatyfikację na dzień 1 maja 2011 roku, w Święto Miłosierdzia Bożego. W ten sposób zakończył się proces beatyfikacyjny.

 

            Zaraz po ogłoszeniu daty beatyfikacji przewodniczący Papieskiej Rady do spraw Świeckich, kardynał Stanisław Ryłko poinformował, iż Jan Paweł II zostanie patronem Światowych Dni Młodzieży.

 

 

Beatyfikacja

 

W ramach uroczystości związanych z beatyfikacją, 29 kwietnia 2011 roku dokonano otwarcia grobu i wyjęcia z niego trumny z ciałem papieża Jana Pawła II. Następnie sarkofag bez otwierania został wystawiony na widok publiczny w Bazylice świętego Piotra, gdzie odwiedził ją papież Benedykt XVI i liczni pielgrzymi przybywający do Rzymu.

 

1 maja 2011 roku, w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, o godzinie dziesiątej na Placu świętego Piotra w Rzymie, rozpoczęły się uroczystości beatyfikacyjne Jana Pawła II. Było to ukoronowanie trwającego zaledwie sześć lat, najkrótszego we współczesnych dziejach Kościoła, procesu wyniesienia na ołtarze Sługi Bożego.

 

Mszę świętą koncelebrowało kilka tysięcy kardynałów, arcybiskupów i biskupów z całego świata, a przewodniczył jej papież Benedykt XVI, który uczynił wyjątek osobiście celebrując beatyfikację swojego poprzednika (jako zwyczajną praktykę przyjęto, że papież dokonuje jedynie kanonizacji). W uroczystości uczestniczyło wiele zagranicznych delegacji. Liczba wiernych była szacowana na milion osób, w tym kilkadziesiąt tysięcy Polaków.

 

Podczas homilii papież Benedykt XVI powiedział m.in. te słowa: „Drodzy Bracia i Siostry, już sześć lat minęło od dnia, w którym zebraliśmy się na tym Placu, aby celebrować pogrzeb papieża Jana Pawła II. Ból utraty był głęboki, ale jeszcze większe było poczucie jakiejś ogromnej łaski, która otaczała Rzym i cały świat (...). Już tamtego dnia czuliśmy unoszącą się woń świętości, a Lud Boży na różne sposoby okazywał swoją cześć dla Jana Pawła II. Dlatego chciałem, aby – przy koniecznym poszanowaniu prawa Kościoła – jego proces beatyfikacyjny przebiegał w sposób możliwie najszybszy. I oto nadszedł oczekiwany dzień; przyszedł szybko, ponieważ tak podobało się Bogu: Jan Paweł II jest błogosławiony”. Na koniec dodał w krótkiej modlitwie: „Błogosławiony jesteś, umiłowany Papieżu Janie Pawle II, ponieważ uwierzyłeś. Prosimy, byś nadal umacniał z nieba wiarę Ludu Bożego. Amen”.

 

Po uroczystościach, 2 maja 2011 roku, trumna ze szczątkami Jana Pawła II została złożona w Kaplicy świętego Sebastiana w Bazylice świętego Piotra. Sarkofag przykryto płytą z białego marmuru, na której widniał napis: „Beatus Ioannes Paulus PP. II”. Nowy grób został udostępniony dla wiernych 3 maja. Poprzednia płyta nagrobna, po obrzędach beatyfikacyjnych, została przewieziona do Krakowa i spoczywa w łagiewnickim Sanktuarium stanowiącym część Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się”.

 

 

Kanonizacja

 

5 lipca 2013 roku papież Franciszek wydał dekret w sprawie cudu dokonanego za wstawiennictwem błogosławionego Jana Pawła II. Cudem tym było zatwierdzone przez lekarzy i teologów z Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych i niewytłumaczalne z punktu widzenia medycznego uzdrowienie kobiety z Kostaryki, Floribeth Mora Diaz, cierpiącej na nieoperacyjnego tętniaka mózgu. Kobieta, oglądając beatyfikację Jana Pawła II, zaczęła modlić się do niego, po czym doznała nagłego uzdrowienia. Papież Franciszek poinformował, że razem z Janem Pawłem II kanonizowany zostanie również błogosławiony Jan XXIII.

 

            30 września 2013 roku Ojciec Święty Franciszek ogłosił dzień 27 kwietnia 20014 roku (Niedziela Miłosierdzia Bożego) jako datę kanonizacji obu papieży. Jan Paweł II miał zostać kanonizowany dziewięć lat po śmierci i trzy lata po beatyfikacji, a Jan XXIII pół wieku po śmierci i trzynaście lat po beatyfikacji.

 

            24 kwietnia 2014 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę uczczenia błogosławionego Jana Pawła II w dniu jego kanonizacji. W głosowaniu wzięło udział 416 posłów, z czego „za” opowiedziało się 380 osób, „przeciw” 34, a dwie wstrzymały się od głosu.

 

            27 kwietnia 2014 roku, w Święto Miłosierdzia Bożego, papież Franciszek przy koncelebrze emerytowanego papieża Benedykta XVI odprawił na Placu świętego Piotra Mszę świętą kanonizacyjną obu papieży. W uroczystości uczestniczyło wiele zagranicznych delegacji, w tym także z Polski. Według danych szacunkowych w Eucharystii uczestniczyło 800 tys. wiernych. Była to pierwsza podwójna kanonizacja papieży w XXI wieku i zarazem pierwsza kanonizacja Widzialnej Głowy Kościoła od czasu ogłoszenia świętym Piusa X w 1954 roku oraz pierwszy raz, kiedy to jednej uroczystości przewodniczyło dwóch papieży – emerytowany i obecny.

 

            Uroczysta kanonizacja błogosławionych: Jana Pawła II i Jana XXIII rozpoczęła się o godzinie dziesiątej Litanią do Wszystkich Świętych. Liturgię Słowa odczytano w językach: włoskim, polskim, łacińskim i greckim, a następnie papież Franciszek wygłosił homilię, podczas której powiedział: „Jan XXIII i Jan Paweł II mieli odwagę oglądania ran Jezusa, dotykania Jego zranionych rąk i Jego przebitego boku. Nie wstydzili się ciała Chrystusa, nie gorszyli się Nim, Jego krzyżem (...). Współpracowali z Duchem Świętym, aby odnowić i dostosować Kościół do jego pierwotnego obrazu, który nadali mu święci w ciągu wieków. Nie zapominajmy, że to właśnie święci prowadzą Kościół naprzód i sprawiają, że się rozwija. Zwołując Sobór [Watykański II], Jan XXIII okazał taktowne posłuszeństwo Duchowi Świętemu, dał się Jemu prowadzić i być dla Kościoła pasterzem, przewodnikiem, który sam był prowadzony. To była jego wielka posługa dla Kościoła. Był papieżem posłuszeństwa Duchowi Świętemu. W tej posłudze Ludowi Bożemu Jan Paweł II był papieżem rodziny. Kiedyś sam tak powiedział, że chciałby zostać zapamiętany jako papież rodziny”. Wtedy to papież Franciszek oficjalnie ogłosił świętego Jana Pawła II patronem rodzin.

 

            Na fasadzie Bazyliki świętego Piotra wisiały te same portrety obu papieży, które były obecne podczas ich beatyfikacji. W uroczystości kanonizacyjnej uczestniczyły także dwie kobiety uzdrowione za wstawiennictwem Jana Pawła II: siostra Marie Simon-Pierre Normand, która odczytała jedno z wezwań modlitwy wiernych, oraz Floribeth Mora Diaz, która niosła do ołtarza relikwiarz zawierający ampułkę z krwią Jana Pawła II.

 

            Ostatnim obrzędem, zamykającym obchody kanonizacji, była wizyta papieża Franciszka w polskiej parafii pod wezwaniem świętego Stanisława w Rzymie, gdzie 4 maja 2014 roku odprawił Mszę dziękczynną za dar świętości Jana Pawła II.

 

 

Święty Jan Paweł II

 

We wrześniu 2014 roku papież Franciszek zarządził wpisanie świętego Jana Pawła II do powszechnego Kalendarza Rzymskiego w randze wspomnienia dowolnego. Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ogłosiła, że dniem jego wspomnienia liturgicznego będzie 22 października – data inauguracji pontyfikatu w 1978 roku.

 

Jan Paweł II jest patronem Światowych Dni Młodzieży, których był inicjatorem, oraz patronem rodzin.

 

Ogłoszono go opiekunem sześciu miast w Polsce: rodzinnych Wadowic, Świdnicy, Obornik, Bełchatowa, Ostrołęki i Ełku. Ponadto jest patronem ponad 2,3 tys. podmiotów (m.in. 1274 polskich szkół, uczelni, szpitali, fundacji i stowarzyszeń, a także ulic).

 

W Polsce święty Jan Paweł II został ogłoszony patronem roku 2015, w dziesiątą rocznicę jego śmierci i pierwszą rocznicę kanonizacji.

 

 

 

 

opracowanie:

mgr Justyna Pacek

mgr Łukasz Kudłacz